MALAKLI ÇOBAN KÖPEKLERİNİN BESLENMESİ
Gebe ve Laktasyondaki Köpeklerin Beslenmesi : Köpeklerde fötüs, uterus, plesanta ve memelerdeki en büyük gelişme toplam 9 hafta süren gebeliğin son üç haftasında meydana gelir. Gebeliğin ilk dört haftasında normal beslenmeye devam edilmeli, 5. Ve 60. Haftadan itibaren yiyecek yiyecek miktarı her hafta % 10 düzeyinde arttırılarak doğum esnasında % 50’ye kadar arttırılmalıdır. Fazla sayıda yavru taşıyan gebe Malaklı köpeklerinde gebeliğin son 7-10 gününde iştahsızlık görülebilir. Bu durumda azar azar ve lezzetli yiyecekler vermek faydalı olabilir.Gebeliğin son üç haftalık döneminde uterusun büyümesiyle karın hacmi daraldığı için gebe köpekler günde üç kere beslenmelidir. Gebelik süresince enerji gereksinimi ortalama % 20 artar. Gebelik ve doğum sırasında taze karaciğer, haftada iki-üç defa 15-30 g miktarında verilerek;oldukça etkili bir takviye yapılabilir. Keza protein düzeyinin %2-4 oranında arttırılması yavrularında daha güçlü olmalarını sağlar. Anne köpek, doğumu izleyen birkaç gün yemek defekasyon ve işeme gereksinimleri dışında yavruların yanında olmayı ister. Laktasyon dönemi ortalama 6 haftadır. Kolostrum ( ağız sütü ) bir-üç gün salgılanır ve bunu giderek çoğalan normal süt izler. Süt salgısı 5.-6. Haftaya kadara artar, sonra azalır. Laktasyon döneminde normal bir süt verimi için ana optimum düzeyde beslenmelidir. Gıda alımı doğumdan sonra artarak, doğumdan 3-4 hafta sonra maksimuma ulaşır.
Ergin Köpeklerin Beslenmesi : Ergin Malaklı köpekleri günde bir defa hep aynı saatlerde beslenmelidir. Orta boy bir köpek için yaklaşık 2 kg’lık bir diyet düzenlenir. Böyle bir diyetin yaklaşık 1/3 ‘ü et, 1/3 ü tahıl ve sebze karışımı 1/3’ü de su şeklindedir. Diyetin miktarı hayvanın canlı ağırlığına, kondisyonuna ve yaptığı işe göre ayarlanmalıdır. Örneğin köpek zayıf ise yada fazla çalışıyorsa ilave olarak bir miktar süt, 1 yumurta, bir miktar sebze veya tahıl verilmelidir. Ergin köpeklerde halk arasında yal denilen arpa ununun sıcak su ile hamur haline getirilmesiyle elde edilen mamülden günde 2 kg kadar verilir. Buna ilaveten günde 25 gr. Et, haftada 3 kere haşlanmış ve fazla sert olmayan kemik verilir.
Tablo 1 : Köpekler için karma örnekleri
Malzeme Cinsi 1. Karma 2.Karma
Mısır Unu 35 35
Buğday Kepeği 12 17
Et-Kemik Unu 15 10
Balık Unu 12 22
Süt Tozu 10 14
Kemik Unu 14 –
Tuz 1 1
Bu karmalar özellikle toplu köpek yetiştirilen işletmeler için uygun, ucuz karmalardır. Bunlardan günde bir öğünde
Köpek Ağırlığı Bir Öğünde verilecek Miktar
10 Kg ağırlıkta bir köpek için 750 gr
15 Kg ağırlıkta bir köpek için 1000 gr
20 Kg ağırlıkta bir köpek için 1200 gr
30 Kg ağırlıkta bir köpek için 2000 gr
40 Kg ağırlıkta bir köpek için 2500 gr
miktarlarında et suyu, sebze suyu veya süt gibi sıvılarla ıslatılarak verilir. Buna ilaveten hayvanların önüne haşlanmış sebzeler konur. 1. Karmanın gebe ve laktasyondaki dişilere ve sütten yeni kesilen yavrulara verilmesi tavsiye edilmektedir.
Rasyon hazırlanırken dikkat edilecek en önemli nokta, unu ince un halinde öğütülmesidir. Çünkü iri taneli unlar köpekler tarafından öğütülememektedir.
Yavrulara Gösterilecek Özen ve Beslenmeleri : Malaklı Köpekleri bir batımda ortalama 7-8 adet yavru verirler. Yavruların gözleri 9-13. Günde açılır. Kulakları ise 13-15 güne kadar kapalıdır. 10 Günlük iken ayakta durabilir, 21. Günde ise rahatça dolaşabilirler. 4. Haftadan itibaren önlerine konan sütü içebilirler. Normal olarak yavrular 3-4 haftalık olana kadar anneleri tarafından beslenir, bu yüzden bu yaştan önce ilave beslenmeye gerek yoktur. Bununla birlikte ananın sütü yoksa veya yavru sayısı fazla ise eniklere ilave beslenme uygulanmalıdır. Bu amaçla; inek sütü, krema, yumurta sarısı, kemik unu ve vitamin takviyesi yapılabilir. Fakat bu işlem oldukça zahmetlidir. Zira sütün her öğünde taze olarak hazırlanması gerekir. Bunun yerine ticari yavru köpek mamaları, ılık suda eritilerek verilebilir.
Yavrular 3 haftalık olduklarında, ana sütüne veya süt ikamelerine ilaveten çeşitli yiyeceklere alıştırılmaya başlanır. Bu yiyecekler ilk önce lapa halinde olmalıdır. Ve yavaş yavaş et, karaciğer, kaynatılmış yumurta ile desteklenmelidir. Ayrıca, ticari yavru mamaları sütle ıslatılarak verilebilir. Öğle öğününde ise süt verilmeye devam edilir. Yavru maması miktarı yavaş yavaş çoğaltılarak kuru madde tüketimi arttırılmaya çalışılır, ancak süt miktarı değiştirilmez.
Yavrular 6 haftalıkken sütten kesilir yada analarından ayrılırlar. Ancak yavrular en az 6-7 aylık olana kadar süt verilmeye devam edilmelidir. Sütten kesme belli aralıklarla analarından uzaklaştırılarak yavaş yavaş yapılmalıdır. Bu yaştan önce dişler tam olarak gelişmediği için sert yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
Ölüm, hastalık, emzirme yetersizliği veya ihmal neticesi analarını ememeyen eniklere, kaynatılmış ve 35 C‘ ye soğutulmuş su ile % 5 lik glikoz çözeltisi hazırlanarak; doğumdan sonra bir saat içinde, bir biberon veya sonda ile 5-10 ml verilir. Bundan yaklaşık iki saat sonra süt verilir. Böyle durumlarda inek sütü kullanılabilir. Ancak besleyici değeri köpek sütünden azdır ve sürekli kullanım için uygun değildir. Bunun yerine tablo 2 de bileşimi verilen, buzdolabında saklanılarak içirileceği zaman 30 C’ ısıtılan süt ikamesi kullanılabilir. Yavrulara verilecek süt veya benzeri sıvı miktarları ve öğün sayıları tablo 3 de verilmiştir.
Tablo 2: Yavrulara verilecek süt veya süt ikamesi miktarı, öğün sayısı
Doğum Ağırlığı 250-300 gr 450-500 gr 500 gr’dan Fazla
İlk iki gün öğün sayısı 8 8 8
Bir öğünde verilecek süt ml. 12 12 12
3.-7. Gün öğün sayısı 6 6 6
Bir öğünde verilecek süt ml. 20 30 40
8.-16. Gün öğün sayısı 5 5 5
Bir öğünde verilecek süt ml. 35 50 70
16.Gün-Sütten kesim öğün sayısı 4 4 4
Bir öğünde verilecek süt ml. 60 70 120
Yavrular sütten kesildikten sonra sindirilme derecesi ve biyolojik değeri yüksek protein, yeterli vitamin ve kalsiyum içeren, kalsiyum-fosfor oranı uygun olan maddelerle beslenmelidir.
Genç köpeklerde 3 aylık olana kadar günde 4-5 kere, 3-5 ay arasında 3 kere, 5-10 ay arasında 2 kere, daha sonra bir veya 2 kere mümkün olduğunca aynı saatlerde mama verilir. Büyüme çağındaki köpeklere ihtiyaçlarından fazla mam verilmemelidir. Çünkü çok hızlı büyüme iskelet bozukluklarına yol açabilir.
Bunun için canlı ağırlık artışı düzenli olarak kontrol edilmeli ve büyüme oranına göre diyet düzenlenmelidir. Dokuz aylık yavruların günlük mama tüketimleri, ergin köpeklerinkinden yaklaşık % 10 fazladır. 18 Aylıkken de ergin köpeklerin tükettiği miktar kadardır.
Tablo 3 : yavrular için diyet örnekleri:
Yaş / Ay 2 – 3 – 4 aylık 5 – 6 – 7 aylık 8 – 9 – 10 – 11 – 12 aylık
Süt 300 gr 350 gr 400 gr
Arpa Unu 500 gr 600 gr 650 gr
Et 400 gr 400 gr 500 gr
Sebze 200 gr 200 gr 300 gr
Balık Yağı 5 gr 5 gr 5 gr
(4 öğün) (3 öğün) (2 öğün)
Yavrular hava cereyanından ve soğuktan korunmalıdır. Çevre sıcaklığı:
İlk Hafta 29 – 32 ‘C
İkinci Hafta 26 – 29 ‘C
Üçüncü Hafta 23 – 26 ‘C
Dördüncü Hafta 23’C olarak ayarlanabilir.
Yavrular günlerine göre beslenirler, süt ikame gıdası günlere göre yavru ağırlığının:
3 Günlük Yavru Ağırlığının %15 – 20 ‘si
7 Günlük Yavru Ağırlığının %22 – 25 ‘i
14 Günlük Yavru Ağırlığının %30 – 32 ‘si
21 Günlük Yavru Ağırlığının %35 – 40 ‘ı oranında verilmelidir
Eğer yavru ememeyecek kadar zayıfsa yumuşak lastikten yapılmış, 3-4 mm çapında bir sondayla verilebilir. Hazırlanan gıda 8 saatte bir verilmeli ve her beslemeden sonra işeme ve defakasyon için karın ve perineum bölgelerine masaj yapılmalıdır. Fazla besleme ishale sebep olabilir. Böyle durumlarda yapay gıda sulandırılmalı ve miktarı azaltılmalıdır. Yapay beslenen yavrular yaşamın ilk üç haftasında daha az kilo alırlar, sonraki ağırlık kazanımı normaldir. Anasını emen yavrular bir haftada iki misli olurken yapay beslenenlerde ikinci haftaya kadar bu gelişme görülmez.
Çalışan Köpeklerin Beslenmesi : Bu köpeklere dengeli, enerji düzeyi ve sindirilme derecesi yüksek ve lezzetli bir diyet hazırlanır. Bunun ¼ ü veya 1/3 ünün işten önce, kalanının işten sonra verilmesi tavsiye edilir. Yine şişmanlamaya yol açmayacak şekilde esas diyete ilaveten bazı hafif yiyecekler vermek yararlı olabilir.
Çalışan ergin köpekler için bir diyet örneği:
Malzeme Cinsi Miktar
Et 750 gr
Sebze 400 gr
Yulaf Unu 250 gr
Mısır Unu 250 gr
Arpa unu 400 gr
Tuz 3 gr
Yaşlı Köpeklerin Beslenmesi : Yaşlı köpeklerde sindirim etkinliğinin düşük olması ve başlıca kalsiyum gibi çoğu besin maddesinin emiliminin azalması sebebiyle besin maddeleri bakımından zengin, kolay sindirilebilir mamalar kullanılmalıdır. Yaşlı köpeklerin enerji ihtiyaçları daha düşüktür. Bu yüzden diyetlerin kaliteleri arttırılırken, miktarlarının azaltılması gereklidir. Koku alma duyusunun zayıflamasına bağlı olarak iştahsızlık söz konusu ise diyetin lezzetliliği arttırılmalıdır. Böbreklerde yetersizlik varsa diyet proteini azaltılmalıdır. Yine dişlerdeki bozulmalara bağlı çiğneme güçlüklerine karşı daha yumuşak bir diyet yedirilmelidir.
Köpek Beslemede Aşağıdaki Hususlara Dikkat Edilmelidir.
• Sağlıklı ergin köpekler için günde bir öğün yeterlidir. Yemek köpek sahibine uygun herhangi bir saatte fakat her gün aynı saatte verilmelidir. Beslemeden birkaç saat sonra dışkılama ve işeme ihtiyacı olacağından, beslemenin akşam geç saatlerde yapılmaması daha iyidir.
• Yavruların genç, gebe, süt emziren, çalışan, iştahsız ve yaşlı köpeklerinde iki veya daha fazla sayıda beslenmesi gereklidir.
• Köpeklerin ekşimiş, kokuşmuş, çok soğuk veya çok sıcak yiyecekler, sivri uçlu veya parçalanmış kemikler, balık kılçıkları verilmemelidir.
• Öğün sonrası tüketilmeyen artık mamalar yaklaşık 1.5-2 saat sonra uzaklaştırılmalıdır.
• İçme suyu devamlı veya en azından günde üç kere verilmelidir.
• Yoğun çalışan iş köpekleri hariç, öğün aralarında başka yiyecekler verilmemelidir.
• Ani mama değişiklikleri yapılmamalıdır. Eski mama yeni mama ile azar azar değiştirilmelidir.
• Mama ve su kapları her zaman temiz olmalıdır.
• Köpekler düzenli olarak aç karna tartılarak, canlı ağırlıkları belirlenir ve bu sayede beslenme durumları tespit edilir.
